Wordt het niet tijd het juk van doorgeslagen controledrift van ons af te gooien? Lees de blog over de dwangbuis van controle-denken en doen, waardecreatie binnen organisaties en de bombarie van tevredenheidsonderzoeken.

Als we volwassen worden krijgen we een bepaalde rol en status en om dit te behouden ontwikkelen controledrift. Eigenlijk zijn volwassenen bang voor het leven.

Jonge mensen daarentegen willen authenticiteit. Ze zijn open en vol verwondering. Soms zijn er zaken die je aan het denken zetten. In dit geval was de trigger het bovenstaande deel van een interview met de Italiaanse schrijver Alessandro D’Avenia in het tijdschrift Joie de Vivre.

De dwangbuis van denken en doen

Ik heb lang over dit stuk nagedacht en kom tot de conclusie dat ik het volledig met D’Avenia eens ben. Toch jammer, zeker wanneer het gaat over openheid en authenticiteit. Dit is namelijk iets wat in veel organisaties node wordt gemist of zelfs onderdrukt. Hoe vaak komt het niet voor dat werknemers worden aangesproken omdat zij een afwijkende mening hebben! Een mening die niet passend is binnen de ‘dwangbuis van denken en doen’ en door de jaren heen is gevormd binnen organisaties! Kreten zoals ‘Wij hebben een open cultuur’ en ‘Iedereen mag alles zeggen en meedenken’ zijn daarom mooi in theorie of op de bureaus van HRM-functionarissen, maar de praktijk is vaak veel weerbarstiger. Door de onderdrukking van authenticiteit en het beperken van openheid komen zeer bruikbare ideeën, creatieve invallen en waardevolle initiatieven nooit aan de oppervlakte, wat uiteindelijk ten koste gaat van de klant, organisatie en uiteraard ook de werknemer. De laatste voelt zich beperkt in zijn doen en laten en zal zijn of haar talenten nooit ten volle inzetten voor de betreffende organisatie. Eigenlijk is dit raar! We weten het allemaal en we doen er weinig tot niets aan!

De bombarie van innovatie en werknemerstevredenheid

En het mooie is dan dat zaken als innovatie en werknemerstevredenheid regelmatig met veel bombarie op papier zijn benoemd als strategisch speerpunt voor organisaties. Ja, heel leuk! Alleen weet iedereen met een beetje gezond verstand ook dat wanneer mensen niet in alle openheid de ruimte krijgen om hun eigen ik te laten zien, inclusief de bijbehorende talenten, innovatie slechts een papieren tijger is. Het gevolg van dit alles is ook dat de vaak geroemde werknemerstevredenheid, die meestal door gepimpte cijfers naar voren komt uit standaard onderzoeken, een vertekend beeld geeft ten opzichte van de werkelijkheid. Mensen die werkzaam zijn in omgevingen waar controles tot kunst zijn verheven hebben namelijk de neiging om gewenste antwoorden te geven. Dit omdat zij anders het risico lopen dat een sticker met het woord ‘onruststoker’ op hun voorhoofd wordt geplakt. Of zelfs nog erger want melaatsheid is nog lang niet uitgeroeid en zeker niet binnen organisaties.

De onderstroom als graadmeter

De geluiden die uit de onderstroom komen zijn wat dat betreft een betere graadmeter van de daadwerkelijke werknemerstevredenheid, alleen worden deze vaak minder positieve signalen door veel leidinggevenden en betrokken staffunctionarissen afgedaan met uitspraken als; ‘onzin’, ‘een incident’ of ‘dit is niet aantoonbaar’. Logisch, want deze informatie wordt namelijk niet kant en klaar en kwantificeerbaar aangeleverd. Sterker nog, de betreffende informatie is moeilijker te achterhalen want dan moet je echte gesprekken met mensen aangaan zonder persoonlijke vooroordelen. En de uitkomst hiervan staat zeker niet vast! Dit laatste is voor veel zogenaamde ‘leiders’ een beangstigend fenomeen, past niet binnen de command & control filosofie en is daardoor eens en te meer een reden om hier vooral niet mee te beginnen.

Controledrift als belemmering voor waardecreatie

Het kan ook anders en dit is een les uit het verleden die wij als volwassenen vaak vergeten zijn. Kijk maar eens hoe kinderen met elkaar omgaan! Veelal met open vizier en met een ongebreidelde fantasie. Natuurlijk, ook hier zijn negatieve uitzonderingen waarneembaar, heerst een niet uitgesproken rangorde en een bepaalde mores. Maar ‘poppenkast spelen’ omdat het noodzakelijk is voor de bescherming van de eigen status is gelukkig nog geen gemeengoed, zoals dit wel het geval is binnen veel organisaties.

En wat uit deze jeugdige diversiteit van ‘ruw’ of soms zelfs al ‘gefinetuned’ talent aan ideeën, denkbeelden en initiatieven naar voren komt gaat vaak het voorstellingsvermogen te boven. Nou ja, laat ik zeggen het voorstellingsvermogen van een volwassene, want voor kinderen oftewel jonge mensen is er nog ruimte om te dromen, experimenteren, innoveren en is niets te gek. Fouten maken mag en buiten de door volwassene opgelegde kaders denken is de normaalste zaak van de wereld. En dit alles is iets wat wij als volwassenen binnen organisaties maar al te vaak vergeten zijn omdat controledrift onze eerste natuur is geworden in plaats van te beseffen dat controles slechts een hulpmiddel zijn om de uiteindelijke droom te realiseren. Controledrift zorgt daarmee voor de belemmering van waardecreatie. Kortom, gooi het juk van controles af, blijf dichtbij jezelf en durf! Durf jezelf te verwonderen en te accepteren wie je bent!