Nieuwe generaties bestormen de werkvloer en zorgen voor verfrissing. Er is echter ook een keerzijde! Lees over ongebreidelde energie, werkstress, prioriteren en het belang van samenspel tussen generaties.

Aan welke leeftijdscategorie denk je bij werkstress?

Een vraag om mee te beginnen: Aan welke leeftijdscategorie denk je bij werkstress? Het antwoord zal divers zijn maar over het algemeen zullen de jeugdigen die nu de arbeidsmarkt bestormen of recent een baan hebben gevonden niet als eersten in gedachten naar boven komen. Kortom, welkom in de wereld van generaties Y en Z. Dit zijn ook de personen die op het eerste gezicht vol energie zitten, sociaal zijn, continu nieuwe uitdagingen zoeken en communiceren met de modernste communicatiemiddelen en via social media tot kunst hebben verheven.

Maar er is ook een keerzijde, die nog te vaak niet wordt gezien en onderkend. Deze schaduwkant komt bijvoorbeeld duidelijk naar voren in de documentaire Talking about mY generation, die gemaakt is door Mart Bloem in samenwerking met deskundigen en de Gen Y’ers (Bloem). Generatie Y en Z hebben namelijk heel veel last van werkstress. Deze beelden worden ook bevestigd door cijfers, wat onder andere staat beschreven in het artikel ‘Steeds vaker burn-out voor jongeren onder de 33’, dat is gepubliceerd op NRC-carrière (Van der Hulst).

Keuzestress

Allereerst heeft de keerzijde te maken met het gegeven dat deze generatie over het algemeen in grote welvaart is opgegroeid, waarbij ‘the sky the limit’ was. Alles kon, alles mocht, alles was mogelijk en geld was vaak geen probleem. Deze ‘vrijheid’, waarbij te denken valt aan producten, diversiteit aan opleidingen, ontspanningsmogelijkheden, enzovoorts, heeft het fenomeen keuzestress in de hand gewerkt en dat blijkt ook duidelijk uit de documentaire.

Keuzestress is een vorm van stress die veroorzaakt wordt doordat iemand overspoeld wordt met informatie die overwogen moet worden om een ‘goede’ keuze te kunnen maken. Niet alleen de complexiteit van de keuze speelt mee, ook het enorm toegenomen aantal keuzes in de laat-moderne samenleving is een belangrijke oorzaak van keuzestress. (Wikipedia)

Ongebreidelde energie

Een tweede oorzaak, deels als gevolg van keuzestress, komt doordat generatie Y & Z’ers ongebreideld energie (willen) steken in allerlei uitdagingen en dan nog het liefst tegelijkertijd. Het gevolg hiervan wordt in de documentaire kernachtig en duidelijk verwoord door Aart Bontekoning, deskundige op het gebied van generatiemanagement:

Omdat je heel veel energie overal instopt, loop je ook het risico op een burn-out!

Oorzaak-gevolg

Dit wetende en kijkend naar de relatie tussen oorzaak en gevolg, is er binnen organisaties en vooral bij de oudere generatie medewerkers en leidinggevenden een beeld ontstaan dat niet strookt met de realiteit. Denk hierbij aan het beeld dat de nieuwe generaties minder waarde toevoegen aan de dagelijkse werkpraktijk door bijvoorbeeld het veelvuldige gebruik van social media om te ‘netwerken’, het continue ‘gespeel’ met allerlei communicatiemiddelen en de kortere concentratieboog. En natuurlijk geldt nog sterker het beeld van Ygenwijsheid, omdat veel mensen uit deze generatie niet denken en doen volgens de traditionele en vooral langdurig ingeslepen patronen binnen organisaties, onder de noemers organisatiecultuur en -structuur. Deze zogenaamde realiteit zorgt ervoor dat het uiteindelijk niet gaat om waar het daadwerkelijk om zou moeten gaan, namelijk het faciliteren van de nieuwe generaties. Dit laatste is wenselijk zodat deze generatie haar eigen toegevoegde waarde kan leveren aan de verdere ontwikkeling van organisaties en de samenleving. En dit alles begint met prioriteren.

De eerste prioriteit

Belangrijke kenmerken van jonge generaties zijn dat zij intuïtief horizontaal organiseren en daarnaast kennis en kunde delen zonder daar direct wat voor terug te verwachten, dit de normaalste zaak van de wereld vinden. Dit zit, zeg maar, in het DNA. Hierbij laat deze generatie zich niet belemmeren door hokkerige en hiërarchische organisatiestructuren, wat ook overeenkomt met de mentaliteit van de hippies uit de babyboomgeneraties. Kortom, figuurlijke en soms letterlijke muren worden gezien als irritante belemmeringen voor het realiseren van verbinding en deze worden vermeden of wanneer mogelijk in sneltreinvaart afgebroken.

Een andere relevante en positieve eigenschap die in algemene zin opvalt, is dat deze generatie, in relatie tot werk, veel geld verdienen (nog) niet op de eerste plaats heeft staan. Plezier in het werk, zingeving en geluk zijn in dat kader factoren die even belangrijk, zo niet belangrijker zijn. Dit komt ook duidelijk in de documentaire naar voren en wordt benadrukt door de volgende uitspraak van een van de hoofdrolspelers:

Werken omdat het gaaf is en niet omdat je er geld voor krijgt.

Dit zijn allemaal positieve eigenschappen die van belang zijn voor het nieuwe organiseren in een duurzame samenleving. Een stip aan de horizon die steeds dichterbij komt en waar op veel terreinen mooie ontwikkelingen zichtbaar zijn. Echter, de route naar de stip zal meer hobbels kennen en langer duren wanneer een belangrijk deel van de nieuwe generaties vroegtijdig zijn opgebrand, en daarmee is de samenleving niet gediend. Het is dan ook van belang dat de oudere generatie leidinggevenden en medewerkers binnen organisaties prioriteit geeft aan het gidsen van de jonge generaties en hen helpt de juiste keuzes te maken. En gidsen is in deze een bewust gekozen term, want opleggen of sturen werkt niet goed en zorgt voor wrijving en het onderdrukken van de genoemde positieve eigenschappen die in de huidige transitie van de samenleving zo van belang zijn.

De tweede prioriteit

Het is echter niet zo dat de generatie Y & Z’ers rustig kunnen blijven wachten totdat zaken worden aangedragen die passen binnen de comfortzone, zoals door hun medegeneratiegenoot wordt beschreven in het prikkelende en opiniërende artikel ‘Advies aan mijn generatie: Schop jezelf voor de kont en maak keuzes’ (Van den Dungen, 2014). Het is in ieder geval van belang dat zij, in relatie tot werk, zelf ook keuzes maken en hier dus ‘werk’ van maken. Dit moet er in samenhang met de ‘eerste prioriteit’ toe gaan leiden dat het veelbelovende potentieel van generatie Y tot volle wasdom komt in plaats van dat er sprake is van grootschalige verspilling.

Doen

Uiteindelijk komt alles neer op keuzes maken en doen, waarbij het in dit geval van belang is de kracht van de twee onderwerpen uit het onderstaande citaat van Adriaan Ronald Holst te combineren en hiermee een betere wereld met minder werkstress te realiseren.

Jeugd voelt verder dan ervaring ziet.

*Dit is een hoofdstuk van Richard van der Lee en Mart Bloem uit Het Werkstressalfabet. Het boek dat is uitgegeven door Koninklijke van Gorcum en geschreven is met Frederike Mewe, Peter Dona, Susan Wanders en Pieter Taffijn.