Wat kunnen professional leren van de relatie tussen een vader en zijn dochter en het geven van invulling aan loslaten en vertrouwen? Lees over ontwikkelpaden en lastige keuzes.

Loslaten en vertrouwen geven is lastig

Waar begint leren en ontwikkelen binnen organisaties mee? Niet met allerlei mooie trajecten, die als standaardverhaal worden opgetuigd en onvoldoende aansluiten op de wijze van leren van het individu. Nee, leren en ontwikkelen heeft allereerst te maken met durf en nieuwsgierigheid!

En voor degene die dit proces als leidinggevende, collega of mentor mag faciliteren, begint alles met loslaten of leren loslaten! Vooral voor leidinggevenden, die qua gedachten nog te vaak blijven hangen in de oude patronen, is dit een lastig fenomeen. Dit heeft ook te maken met langdurig ingeslepen gedragspatronen en een traditie van standaardiseren, zodat het volgens de spreadsheets zo effectief en efficiënt mogelijk verloopt. Het punt is echter dat de praktijk weerbarstiger is dan de theorie en cijfers van de spreadsheetfundamentalisten. Het resultaat van leren in organisaties is sterk afhankelijk van de invulling van de begeleidersrol en hier valt veel te winnen. Overigens heb ik persoonlijk ervaren dat leren loslaten en vertrouwen al eerder begint. Eerst als ‘lijdend’ voorwerp en daarna als ouder. Nee, het is geen ‘makkie’.

Klimmen op het klimrek

Loslaten en vertrouwen. In dat opzicht heb ik als mens waarschijnlijk een van de meest waardevolle lessen op dit gebied gekregen van de oudste van het stel. Het begon na de eerste dag na haar geboorte. Een klein hummeltje en een overbezorgde vader, die haar tegen alle gevaren in de wereld wilde beschermen. De eerste stapjes en ik als ouder vol ‘angst’, omdat het dametje in kwestie wel eens zou kunnen vallen en zich daarmee zou kunnen bezeren. Gevolg was dat alles wat in mijn ogen gevaarlijk was, werd weggehaald. Er was continu sprake van controle! Klimmen op het klimrek als hummel en dan wederom na de eerste tree horen dat het genoeg is.

Wat daarna natuurlijk volgde, was het spelletje ‘klimrek op, klimrek af’ met een huilende hummel tot gevolg omdat papa het niet goed vond. En op latere leeftijd herhaalde het patroon zich vaker! En dit alles niet omdat zij het niet kon maar omdat ik als vader niet het lef had om los te laten en te kijken naar wat er echt gebeurde. Ik vraag mij nu weleens af wat de gedachten waren wanneer ik weer eens een keer ingreep terwijl zij bezig was met de wereld ontdekken en te onderzoeken waar haar grenzen op dat moment lagen! Het zou mij niet verbazen als er kleine donderwolkjes door haar gedachten vlogen met daarbij het tekstballonnetje:

Verdomme papa, laat nou eens los! Geef mij ook eens de ruimte om te ontdekken.

Bij de tweede en derde van het stel werd ik steeds wat ‘losser’ en gaf ik meer ruimte. Kortom, ook ik ben aan het leren maar het kost wel tijd. Loslaten en ruimte geven is best lastig!

Vreemd

Toch is dit best vreemd als ik kijk naar mijn overtuigingen en handelingen wanneer het gaat over het ontwikkelen van mensen in organisaties en het faciliteren van talent. Dit zijn namelijk zaken die op een of andere manier in mijn zakelijke genen zitten! Nu moet ik wel vermelden dat mijn persoonlijke ontwikkeling op dit gebied vrijwel gelijkop loopt met mijn leerweg als begeleiders van drie dochters. Van een controlefreak in het begin, waarbij het menselijke aspect en gevoel van de ander te vaak werd vergeten, tot een faciliterende rol in het heden waarbij de mens in doen en laten centraal staat. Kortom, in dat opzicht hebben de kinderen onbewust misschien wel gezorgd voor het faciliteren van mijn leerroute, in combinatie met mijn eigen levensreis als mens. Kortom:

Kinderen als begeleider van de persoonlijke leerroute van de vader, het mens, de manager en wat nog gaat komen!

Het voelt ietwat ongemakkelijk maar aan de andere kant is het ook weer heel mooi!

De parallel

De parallel met wat er spijtig genoeg nog steeds gebeurt in veel organisaties is duidelijk herkenbaar. Mensen die zich willen ontplooien maar niet mogen. Dit door processen, protocollen, functiehuizen, organisatieharken en vooral traditionele denkbeelden, die nog steeds niet uitgebannen zijn ondanks het feit dat de buitenwereld in sneltreinvaart verandert. Kortom, het klimrek op mag wel maar dan alleen op een reeds uitgezette route zonder de mogelijkheid af te wijken en de mogelijkheden aan de zijkant te verkennen. Je ziet bijvoorbeeld nog te vaak dat nieuwe mensen, die fris en fruitig een organisatie binnenkomen, na een half jaar vol zitten met frustratie en verveling. Ze moeten namelijk van alles en mogen niets. Dit onder het mom van:

Je bent nieuw en moet nog van alles leren, hier zijn vastgestelde leerpaden voor.

Afwijken van het pad is verboden en bij fouten volgt vaak een corrigerende tik in plaats van ruimte voor het leereffect. Natuurlijk, logisch dat er kaders zijn in het traject van leren en ontwikkelen, maar te vaak is er sprake van verstikking.

Volledig loslaten

Is het alleen kommer en kwel op dit gebied en alleen maar controle wat de klok slaat? Nee, een tegengestelde maar ook ongewenste beweging is geregeld waarneembaar. Hierbij worden nieuwe mensen volledig aan hun lot overgelaten en mogen zij het helemaal zelf uitzoeken in hun weg om op te groeien binnen de organisatie. Even uitgaande van het klimrek is dit veelal de route ‘klimrek af en niet meer naar boven komen’. Dit niet doordat deze personen eraf gehaald worden maar vanwege het feit dat zij vallen en geen enkele hulp krijgen om weer op te krabbelen. Dit alles overigens niet omdat het een vooropgezet idee is maar wel vanwege het feit dat in deze de mentor, die vaak ook de formele leidinggevende is, geen tijd maakt voor het geven van aandacht aan groei en ontwikkeling.

Uiteindelijk is het gevolg van dit alles dat deze personen, die kunnen zorgen voor verfrissing, gedesillusioneerd de tent verlaten, wat schade oplevert voor mens en organisatie. Natuurlijk zijn er ook mensen die blijven vanwege de zekerheid, de leuke collega’s of wat voor reden dan ook. Duidelijk is wel dat zolang er geen ontwikkelingsruimte wordt gecreëerd en passende begeleiding wordt gegeven, de aanwezige talenten nooit tot bloei komen en uiteindelijk verstoffen. Een enorme verspilling van menselijk potentieel!

Wat ga je doen?

Waar het uiteindelijk om draait, is de acceptatie van ‘de kunst van het fouten maken’ als wezenlijk onderdeel van leren en ontwikkelen! Dit betekent ‘begeleiden’ en niet laten ‘lijden’. En ja, hoe tegennatuurlijk dit ook is, het begint met los durven laten en vertrouwen geven, waarbij het leer- en ontwikkelpad geen standaardverhaal is maar een vorm van maatwerk die afgestemd is op degenen die het pad gaan doorlopen. Maar ja, dit alles zal nooit gebeuren als je zelf geen fouten durft te maken en dit niet durft te accepteren. En dat laatste is waar alles mee begint! Kijk dus eens goed naar jezelf en begin met deze vraag: heb jij het vertrouwen om los te durven laten?

Faith is taking the first step, even when you don’t see the whole staircase. – Martin Luther King

*Dit is een hoofdstuk, afkomstig uit het boek Help! Mijn papa is manager